Taj Mahal to jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli na świecie i symbol miłości, który zachwyca nie tylko swoją historią, ale także imponującą architekturą. Wzniesiony w XVII wieku w mieście Agra w Indiach, jest mauzoleum, które Szach Dżahan kazał zbudować na pamiątkę swojej zmarłej żony, Mumtaz Mahal. Realizacja tego projektu wymagała niezwykłych umiejętności, materiałów i pracy tysięcy rzemieślników. Nie wspominając o środkach finansowych…
Jak przebiegała budowa Taj Mahal?
- Planowanie i wybór miejsca
Budowa Taj Mahal rozpoczęła się w 1632 roku (rok po śmierci Mumtaz Mahal), a całość ukończono po około 22 latach. Miejsce budowy – brzeg rzeki Jamuna – wybrano ze względu na jego symbolikę, gdyż miało ono umożliwiać „odwieczne połączenie” mauzoleum z wodą, co w indyjskiej kulturze symbolizuje życie wieczne. - Prace fundamentowe i inżynieryjne rozwiązania
Aby zabezpieczyć budowlę przed ewentualnym osunięciem, inżynierowie stworzyli solidny fundament z bloków kamiennych połączonych żelaznymi klamrami. Na fundamentach osadzono specjalną platformę, która miała zapobiegać uszkodzeniom związanym z przepływem wody. - Zatrudnienie rzemieślników
W budowie Taj Mahal brało udział około 20 tysięcy robotników i rzemieślników. Wśród nich byli mistrzowie budowlani, rzeźbiarze i malarze z różnych regionów Indii, a także artyści sprowadzeni z Persji, Azji Środkowej, a nawet Turcji czy Włoch.
Materiały użyte do budowy
Taj Mahal wykonano z najbardziej wykwintnych materiałów dostępnych w XVII wieku. Do jego budowy użyto:
- Białego marmuru
Biały marmur, z którego wykonano większą część budowli, pochodził z kamieniołomów w Makrana w Indiach, a transportowano go za pomocą słoni. Marmur ten wyróżniał się czystością oraz zdolnością odbijania światła – to właśnie dzięki niemu Taj Mahal zmienia kolory w zależności od pory dnia i warunków oświetleniowych. Światło poranka, południa i zmierzchu nadaje budowli inne odcienie, od subtelnych różów po złote i niebieskie barwy. - Kamieni szlachetnych i półszlachetnych
Budowlę zdobią tysiące kamieni szlachetnych i półszlachetnych, które umieszczono w marmurze techniką pietra dura. Wykorzystano między innymi: - Czerwonego piaskowca
W konstrukcji bram i niektórych budynków towarzyszących wykorzystano czerwony piaskowiec, co podkreśla kontrast z bielą marmuru, tworząc efekt eleganckiej harmonii. Czerwony piaskowiec pochodził z kamieniołomów Radżastanu i dodaje majestatu całej kompozycji architektonicznej. - Złota i elementów zdobień kaligraficznych
Ściany Taj Mahal zdobione są wersami z Koranu, które wykonano w czarnym marmurze. Kaligrafia była dziełem Abdula Haqqa z Syrii, który był jednym z mistrzów tej sztuki w tamtym czasie. Niektóre detale wykonano ze złota i innych metali szlachetnych, które podkreślają symboliczne znaczenie tekstów.
Architektura Taj Mahal – doskonałość i harmonia
- Symetria
Taj Mahal jest zaprojektowany symetrycznie, co nadaje mu równowagi i harmonii. Mauzoleum stoi na podwyższeniu, a jego centralnym punktem jest wielka kopuła zwieńczona złotym szczytem. Z czterech stron budowli rozmieszczono minarety, które dodatkowo podkreślają jej symetrię. - Kopuła i minarety
Centralna kopuła ma wysokość około 35 metrów i stanowi serce mauzoleum. Z kolei minarety po bokach były nie tylko ozdobą, ale pełniły funkcję symboliczną, przywodzącą na myśl elementy architektury meczetowej. - Ogrody
Otaczające budynek ogrody – inspirowane stylem perskim – podzielono na cztery części, symbolizując raj. Równe alejki i kanały wodne prowadzą do centralnego dziedzińca i mauzoleum, tworząc harmonijną kompozycję, która podkreśla duchowy charakter miejsca.
Ciekawostki i wyzwania budowy Taj Mahal
- Budowa trwała 22 lata – same prace wykończeniowe nad detalami, takimi jak kaligrafia i inkrustacje, trwały wiele lat. Wysokie koszty oraz zaawansowane techniki sprawiły, że budowa Taj Mahal była jednym z najbardziej wymagających projektów architektonicznych epoki.
- Słonie i bambusowe rusztowania – transport ciężkich bloków marmuru oraz budowa wyższych partii wymagała wykorzystania słoni i solidnych rusztowań z bambusa.
- Znaczenie symboliczne – w kulturze muzułmańskiej kolor biały symbolizuje czystość i spokój, a symetryczny układ i elementy wodne nawiązują do raju.
- Czy Szach Dżahan miał w planie wybudowanie podobnego mauzoleum dla siebie?
Tak, Szach Dżahan rzeczywiście planował wybudowanie drugiego mauzoleum – miało być to bliźniacze Taj Mahal, ale wykonane z czarnego marmuru. Według legendy, Szach Dżahan zamierzał stworzyć „Czarne Taj Mahal” po drugiej stronie rzeki Jamuna, naprzeciwko białego mauzoleum, które zbudował dla swojej żony Mumtaz Mahal. Oba budynki miały być połączone mostem, a ich symetryczne położenie nad rzeką miało symbolizować wieczne połączenie pary. - Czy pozwolono na budowę “Czarnego Taj Mahal”?
Szach Dżahan nie zrealizował swojego ambitnego planu. Jego syn, Aurangzeb, obawiał się, że taki kosztowny projekt pogrąży finanse państwa. Budowa Taj Mahal była już ogromnym wydatkiem, więc drugi podobny projekt mógł nadmiernie obciążyć skarb państwa. Aurangzeb obalił Szacha Dżahana, osadził go w areszcie domowym w Czerwonym Forcie w Agrze i pozbawił władzy. W rezultacie Szach Dżahan spędził ostatnie lata życia w zamknięciu, z widokiem na Taj Mahal z oddali, co według tradycji było dla niego źródłem zarówno radości, jak i smutku. - Ile kosztowało wybudowanie Taj Mahal?
Koszt budowy Taj Mahal w XVII wieku szacuje się na około 32 miliony rupii, co w przeliczeniu na dzisiejszą wartość odpowiadałoby kwocie od kilku do kilkunastu miliardów dolarów. Budowa pochłonęła nie tylko ogromne sumy pieniędzy, ale również setki ton materiałów, takich jak biały marmur, kamienie szlachetne i półszlachetne oraz różnorodne surowce sprowadzane z dalekich zakątków Azji i Indii. - Nazwa “Taj Mahal” pochodzi od perskich słów i oznacza dosłownie „Korona Pałaców” (lub „Korona Pałacu”).
Nazwa ta jest związana z Mumtaz Mahal, której pełne imię nadane przez jej męża, Szacha Dżahana, brzmiało Arjumand Banu Begum. Przydomek „Mumtaz Mahal” oznaczał „Ozdoba Pałacu” lub „Wybranka Pałacu”, a sama budowla miała być odzwierciedleniem jej wyjątkowej roli i piękna, stając się wiecznym symbolem ich miłości.
Taj Mahal dziś – perła światowego dziedzictwa
Dziś Taj Mahal jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO i co roku odwiedza go około 7 milionów turystów. To niewątpliwe arcydzieło sztuki architektonicznej nie przestaje zachwycać swoją historią, pięknem i harmonią.
Należy moim zdaniem doda tutaj jak wygląda rzeczywistość w Agrze poza granicami zabytku. Tam czekają na nas z powrotem prawdziwe Indie pełne trąbiących riksz, żebrzących, młodocianych matek i dzieci, które niczym małpki zabawiają turystów by zdobyć choć kilka rupii.
Wracając do Taj Mahal, jego budowa była projektem, który wymagał olbrzymich nakładów finansowych, a Szach Dżahan był znany z zamiłowania do przepychu i luksusu, co było widoczne w samej konstrukcji. Projekt musiał zostać wstrzymany, a władca zakończył swoje życie w cieniu swojego największego dzieła – ale nigdy nie zdołał zrealizować drugiego, równie ambitnego mauzoleum dla siebie.
Historia związana z Taj Mahal jest niezwykła i bardzo pobudza wyobraźnię. Jest to z pewnością jedno z miejsc na świecie, które warto odwiedzić spośród innych wspaniałych miejsc w Indiach.
