Ateny znane są z wielu imponujących budowli antycznego świata. Mówi się, że tu znajdują się najpiękniejsze zabytki Grecji. Ale sama Attyka też ma się czym pochwalić. Przekonacie się o tym, odkrywając resztę regionu pełnego reliktów przeszłości.
Przylądek Sunion – świątynia Posejdona, boga mórz
Niezwykle malowniczy Sunion zachwyca szczególnie przy zachodzie słońca. Z tarasu zawieszonego nad urwiskiem rozciąga się wspaniały widok na Morze Egejskie oraz Eginę i Salaminę. Wedle mitu, to z tego miejsca król Egeusz rzucił się z rozpaczy w przepaść, widząc czarne żagle na okręcie swojego syna, powracającego z Krety Tezeusza. Na sławnym przylądku Ateńczycy zbudowali ku czci swoich najważniejszych bóstw – Ateny i Posejdona, dwie świątynie. Na uwagę zasługuje świątynia Posejdona z V w. p.n.e. Zbudowana w stylu doryckim, ozdobiona była wykonaną przez artystów cykladzkich wspaniałą dekoracją rzeźbiarską przedstawiającą walki Centaurów oraz bitwę mitologicznych gigantów z bogami. Dziś ze świątyni zachowało się 16 spośród stojących tu w starożytności 34 kolumn oraz fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej, które można podziwiać w Muzeum Archeologicznym w pobliskim mieście Lawrio.
Elefsina – świątynia Demeter i Persefony
Elefsina (Eleusis) to średnich rozmiarów miasto położone na wybrzeżu Zatoki Sarońskiej. Tu znajduje się znane w starożytności sanktuarium, w którym oddawano cześć bogini przyrody Demeter i jej córce Persefonie. Powstanie świątyni objaśnia mit, w którym Hades, bóg świata podziemnego, uprowadził córkę bogini i uczynił ją swoją żoną. Zrozpaczona Demeter tułała się po ziemi, próbując odnaleźć ukochaną córkę. W końcu dotarła do rządzonego przez króla Keleosa miasta Elefsiny w regionie Attyka, gdzie incognito została niańką królewskiego syna. Jej rozpacz jednak była coraz głębsza, co odbiło się na przyrodzie. Zaniepokojony Zeus wymógł na Hadesie zawarcie kompromisu. Dzięki temu Persefona spędzała od tej pory część roku z matką, a pozostały czas ze swym mężem. Widocznym znakiem tych spotkań stal się cykl pór roku. Król Keleos w końcu odkrył boską naturę niańki swojego dziecka, a Demeter nakazała mu zbudować w Elefsinie świątynię ku czci swojej i Persefony.
Dafni – najwspanialszy zabytek bizantyjskiej Grecji
W odległości ok. 10 km od Aten, u stóp góry Egaleo, znajduje się zbudowany w IV w. klasztor w Dafni. Jego rangę artystyczną doceniło w 1990 r. UNESCO, wpisując go na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego Ludzkości. W starożytności stała tu świątynia Apollina. Miejsce to miało szczególne znaczenie dlatego, że znajdowało się w sąsiedztwie Świętej Drogi (Iera Odos) prowadzącej z Aten do Elefsiny. W czasach, gdy zapanowało chrześcijaństwo, pogańską świątynię zastąpił monastyr zbudowany bezpośrednio po najeździe Gotów, którzy w 395 r. zniszczyli apollińskie sanktuarium. Pochodzenie nazwy klasztoru wzięło się od greckiego słowa oznaczającego drzewo laurowe. Jest to odesłanie do mitu opowiadającego o tym, jak bóg Apollo zakochał się w nimfie Dafne, a ta uciekając przed nim, zamieniła się w drzewo laurowe. Obecnie największą atrakcją klasztoru w regionie Attyka są wspaniałe mozaiki z XI w. zdobiące katolikon. W zgodnej opinii historyków sztuki są one prawdziwym arcydziełem złotego wieku sztuki bizantyjskiej.
Brauron – sanktuarium Artemidy w regionie Attyka
Największą atrakcją niewielkiego miasteczka Brauron (Vravrona) jest ciekawe sanktuarium wybudowane na cześć bogini Artemidy. Z jego powstaniem wiąże się – rzecz jasna – mit. Bogini rozgniewana zabiciem dwóch małych niedźwiedzic znajdujących się pod jej ochroną zesłała na Ateny straszliwą zarazę. Mieszkańcy miasta udali się do wyroczni po radę. Usłyszeli, że Artemida da się udobruchać, jeśli od tej pory wszystkie mieszkające w regionie Attyka dziewczynki w wieku 5 do 10 lat będą oddawać jej cześć. Tak też się stało i zaraza ustąpiła. Wdzięczni Ateńczycy zbudowali tu sanktuarium, w którym dziewczynki czciły boginię. Świątynia niestety nie należy do najlepiej zachowanych. W miejscu, gdzie niegdyś stała, pozostały jej fundamenty, kościół chrześcijański Agios Georgios (zbudowany w XV w. na miejscu ołtarza ku czci bogini) oraz zrekonstruowana kolumnada z czasów klasycznych i kamienny most. Ta ostatnia była elementem budynku, w którym przygotowywano dzieci do uroczystości na cześć Artemidy.
Maraton – tumulus ku czci poległych
Swoją wielką sławę Maraton zawdzięcza przede wszystkim bitwie, która odbyła się w jego pobliżu w 490 r. p.n.e. Inną atrakcją tej okolicy regionu Attyka jest położone przy drodze do Maratonu sztuczne jezioro, które zbudowano w latach 20. XX w., by zapewnić rozrastającym się Atenom niezakłócone dostawy wody. Przy starożytnym polu bitwy znajduje się unikalny pomnik, będący grobowcem poległych tu 192 ateńskich żołnierzy. Kopiec zwany tumulusem maratońskim leży przy drodze z Nea Makri do Maratonu po prawej stronie, ok. 3 km przed tą miejscowością. Po drugiej stronie drogi, w odległości ok. 5 km od pomnika upamiętniającego Ateńczyków, znajduje się jeszcze inny – wzniesiony ku czci poległych Platejczyków.
Ramnus – sanktuaria Nemezis i Temidy
Odwiedzając Maraton, warto również pamiętać o położonym w pobliżu stanowisku archeologicznym Ramnus. W starożytności znajdowało się tu ufortyfikowane miasteczko oraz port, który zapewniał Ateńczykom kontrolę nad Zatoką Eubejską. Miejsce znane było szczególnie dzięki istniejącym tutaj dwóm świątyniom: Nemezis (bogini zemsty i sprawiedliwego gniewu) i Temidy (bogini sprawiedliwości). Te bliźniacze sanktuaria w regionie Attyka powstały w V w. p.n.e. Zostały one zburzone na polecenie rzymskiego cesarza Arkadiusza w 399 r. Do dziś zachowały się pozostałości obu świątyń oraz ruiny fortu, teatru i kilku pomników grobowych. Posąg Temidy i inne znaleziska można oglądać w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach.
